Cứ đến ngày 23 tháng Chạp hàng năm, nhiều gia đình lại chuẩn bị mâm cơm cúng trời để ông Táo. Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu nguồn gốc và ý nghĩa của ngày này để hiểu thêm về những nét đẹp trong truyền thống văn hóa Việt Nam.
Theo tín ngưỡng của người Việt, ông Táo không chỉ cai quản gia đình, mà còn ngăn ma quỷ xâm nhập vào nhà và giữ mọi người ở nhà. Hàng năm vào ngày 23 tháng Chạp, Táo quân cưỡi cá chép hóa rồng về trời để báo cáo mọi điều tốt lành của nhân loại trong một năm, để trời phân định điểm mạnh, điểm yếu của con người, thưởng phạt. Vào đêm giao thừa, Táo quân mới về Thổ công và tiếp tục lo bếp lửa gia đình.
Mâm cỗ cúng ông công ông táo cần chuẩn bị những gì?
Cúng ông Công ông Táo thường trọn vẹn. Thơm, hoa, ốc, trái, cau, trầu; với xôi, gà, giò, chả, canh măng… và không thể thiếu bộ ba mã ông Công; ông Táo. Theo ngũ hành, mã này khác nhau giữa các năm. Năm chiếc áo-mũ-Shia sử dụng màu vàng; năm còn lại là màu xanh lá cây. Những vật phẩm “cống hiến” này sẽ được đốt sau buổi lễ. Ngoài ra, ở miền Bắc, gia đình còn mua 3 con cá chép; (hoặc cá sủ vàng) để vào chậu nước cạnh mâm cỗ. Sau khi các nghi lễ được đưa xuống sông, chúng được coi là phương tiện; để đưa bạn lên thiên đường. Ngoài ra, hình ảnh cá chép còn gửi gắm hoài bão “cá hóa rồng”; mang ý nghĩa thăng hoa, tinh thần bất khuất để chinh phục tri thức và thành công.
Ở miền Trung thì thường cúng một con ngựa giấy đầy đủ yên cương; riêng miền Nam chỉ cúng áo, mũ giấy là đủ.
Sự tích dân gian được lưu truyền về ông Táo về trời
Thần Táo quân trong tín ngưỡng dân gian Việt Nam có nguồn gốc từ Trung Quốc; nhưng được Việt hóa thành sự tích “Hai ông một bà”. Sự tích bắt đầu rằng; Thị Nhi có chồng là Trọng Cao. Tuy ăn ở mặn nồng tha thiết với nhau, nhưng mãi không có con. Vì vậy, dần dà Trọng Cao hay kiếm chuyện dằn vặt vợ. Một hôm, chỉ vì một chuyện nhỏ, Trọng Cao gây thành chuyện lớn;; đánh Thị Nhi và đuổi đi.
Thị Nhi bỏ nhà, lang thang đến một xứ khác; và sau đó gặp Phạm Lang. Phải lòng nhau, hai người kết thành vợ chồng. Về phần Trọng Cao, sau khi nguôi giận; thì vợ đã bỏ đi xa rồi. Day dứt và ân hận, người này lên đường tìm kiếm vợ.
Đúng lúc đó, Phạm Lang trở về. Thị Nhi sợ chồng nghi oan; nên giấu Cao dưới đống rạ sau vườn. Chẳng may, Phạm Lang nổi lửa đốt đống rạ để lấy tro bón ruộng. Thấy lửa cháy, Thị Nhi hốt hoảng; lao mình vào cứu chồng cũ ra. Thấy vợ nhảy vào đống lửa, Phạm Lang thương vợ cũng nhảy theo. Cả ba đều chết trong đám lửa.Nhiều ngày đi tìm, hết gạo hết tiền; Trọng Cao phải làm kẻ ăn xin dọc đường. Cuối cùng, Trọng Cao tình cờ tìm xin ăn đúng nhà của Thị Nhi; đúng lúc Phạm Lang đi vắng. Thị Nhi sớm nhận ra người hành khất đúng là người chồng cũ. Nàng mời vào nhà, nấu cơm thiết đãi người xưa.
Thương tình 3 người sống có nghĩa có tình nên Ngọc Hoàng phong cho làm vua bếp. Theo đó, người chồng mới là Thổ Công trông coi việc trong bếp, người chồng cũ là Thổ Địa trông coi việc trong nhà, còn người vợ là Thổ Kỳ trông coi việc chợ búa.
Ý nghĩa đằng sau của ngày ông Công ông Táo
Theo quan niệm của người Việt, không chỉ cai quản việc trong gia đình, các vị Táo còn ngăn cản sự xâm phạm của ma quỷ vào thổ cư, giữ bình yên cho mọi người trong nhà. Hàng năm, đúng vào ngày 23 tháng Chạp là ngày Táo quân lên chầu trời, báo cáo tất cả việc làm tốt và chưa tốt của các gia đình. Vì vậy vào ngày này, các gia đình thường làm mâm cơm để đưa tiễn Táo Quân chầu trời.
Vào ngày 23 tháng Chạp hàng năm, Táo quân lại cưỡi cá chép hóa rồng lên Thiên đình báo cáo tất cả việc làm tốt và chưa tốt của con người trong một năm để Thiên đình định đoạt công tội, thưởng phạt phân minh cho tất cả loài người. Đến đêm Giao thừa, Táo quân mới trở lại trần gian để tiếp tục công việc trông coi bếp lửa gia đình.
Ngày ông Công ông Táo đã đi vào tiềm thức người Việt. Vào ngày này, người dân làm mâm cơm để bày tỏ lòng biết ơn với các vị thần. Đồng thời, đây cũng là dịp để người người, nhà nhà trở về sum họp, quây quần sau một năm làm ăn vất vả. Trong mâm cúng, người Việt thường chuẩn bị thêm cá chép – khoảng 2 hoặc 3 con thả trong chậu nước, cúng cùng các đồ lễ khác. Sau khi cúng xong, người dân sẽ đem phóng sinh ở sông, ao, hồ… với ý nghĩa đưa ông Táo về trời. Bên cạnh đó, tục lệ phóng sinh cũng thể hiện sự nhân ái, từ bi của người Việt.
Thông thường chúng ta tiễn ông táo về trời vào giờ nào?
Lễ cúng ông Táo thường được tiến hành trước 12 giờ trưa ngày 23 tháng Chạp Âm lịch, như vậy có thể làm từ trưa ngày 22 tháng Chạp cho tới trưa hôm sau. Bởi theo dân gian thì sau 12 giờ trưa ông Táo đã lên chầu trời sẽ không nhận được đồ cúng nữa.
Khi khấn người ta thường không cầu xin phú quý hay no đủ mà chỉ xin Táo công bẩm báo điều tốt cho gia đình, tránh các điều không hay. Phong tục cúng ông Công ông Táo là một nét đẹp văn hóa tâm linh của người Việt. Ngày lễ mang ý nghĩa giáo dục về truyền thống trong các gia đình, truyền tải những mong ước tốt đẹp và góp phần gia tăng thêm hương vị ngày Tết ở Việt Nam.
Nguồn: Luhanhvietnam.vn
